Sekswerken onder een arbeidsovereenkomst

Op 6 juni 2024 werd de wet houdende bepalingen betreffende sekswerk onder arbeidsovereenkomst van 3 mei 2024 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

Die legt de voorwaarden vast waaronder sekswerkers op grond van een arbeidsovereenkomst kunnen worden tewerkgesteld door een werkgever. Alleen werkgevers die daartoe een voorafgaande erkenning hebben verkregen, mogen sekswerkers tewerkstellen. Zonder dergelijke erkenning loopt een werkgever die sekswerkers tewerkstelt het risico om vervolgd te worden wegens pooierschap. Met het oog op het verkrijgen van een erkenning worden strenge vereisten vooropgesteld, teneinde misbruik en uitbuiting van sekswerkers te voorkomen.

Het is belangrijk om op te merken dat de arbeidsovereenkomst voor sekswerkers een arbeidsovereenkomst is in de zin van de Arbeidsovereenkomstenwet. De wetgever heeft er wel voor gekozen om de specifieke bepalingen inzake sekswerk niet rechtstreeks op te nemen in de Arbeidsovereenkomstenwet, maar te opteren voor een op zichzelf staande wet.

Het paritair comité voor de hotelsector (nr. 302) is bevoegd voor de sekswerkers en hun erkende werkgevers. Op dit ogenblik zijn er nog geen specifieke cao’s gesloten voor de sekswerkers en hun werkgevers.

1. Opbouw wet

• De wet bevat de volgende hoofdstukken:
• hoofdstuk 1: algemene bepalingen;
• hoofdstuk 2: arbeidsrechtelijke bepalingen;
• hoofdstuk 3: verplichting tot aanstelling van een vertrouwenspersoon;
• hoofdstuk 4: voorafgaande erkenningsplicht voor werkgevers die sekswerkers tewerkstellen;
• hoofdstuk 5: toezicht;
• hoofdstuk 6: wijziging van het Sociaal Strafwetboek;
• hoofdstuk 7: slotbepalingen.

2. Arbeidsrechtelijke bepalingen

2.1. Toepassingsgebied en uitsluitingen

Voor de volgende personen is het verboden om een arbeidsovereenkomst als sekswerker af te sluiten:

• minderjarigen;
• studenten;
• flexi’s of gelegenheidswerknemers; en
• interimarbeiders.

Enkel meerderjarige personen kunnen bijgevolg onder een voltijdse of deeltijdse arbeidsovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd worden aangeworven.

2.2. Schriftelijke arbeidsovereenkomst en bewaringsplicht

De wet bepaalt dat de arbeidsovereenkomst steeds schriftelijk moet worden vastgelegd om de controle door de inspectiediensten te vergemakkelijken. Bovendien moet de arbeidsovereenkomst het erkenningsnummer van de werkgever bevatten.

De werkgever is bovendien verplicht om de arbeidsovereenkomst of een kopie daarvan, in papieren vorm of elektronisch, te bewaren op de plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd.

2.3. Plaats van tewerkstelling

In uitvoering van de overeenkomst voor sekswerkers kunnen sekswerkers tewerkgesteld worden:

• in de lokalen van de werkgever;
• buiten de inrichting van de werkgever (bijvoorbeeld bij de sekswerker thuis) (= huisarbeid).

Sekswerk in de vorm van huisarbeid is slechts mogelijk onder cumulatieve voorwaarden. Zo moeten bij Koninklijk Besluit de voorwaarden inzake veiligheid, gezondheid, welzijn en kwaliteit worden vastgelegd. Tot op heden werd nog geen Koninklijk Besluit in die zin gepubliceerd zodat het voorlopig niet mogelijk is om sekswerk in de vorm van huisarbeid uit te voeren.

Bovendien moet het akkoord van de thuiswerkende sekswerker voorafgaand schriftelijk worden vastgelegd voor maximum 6 maanden.

Geheel ter info geven we mee dat escortbureaus niet vallen onder het begrip huisarbeid, wanneer de sekswerker zijn of haar arbeid verricht op een door de klant gekozen locatie of op een door de werkgever aangewezen of ter beschikking gestelde locatie.

2.4. Werkweigering

In tegenstelling tot bij “gewone” arbeidsovereenkomsten, hebben sekswerkers wel het recht om werk te weigeren. Sekswerkers behouden te allen tijde hun vrijheid om bepaalde seksuele handelingen te weigeren of om bepaalde seksuele activiteiten stop te zetten of te onderbreken.

Deze werkweigering kan nooit beschouwd worden als een tekortkoming in hoofde van de sekswerker. Bovendien behoudt de sekswerker zijn of haar recht op loon voor de periodes waarin niet wordt gewerkt. In dat geval wordt het loon berekend volgens de wetgeving op de feestdagen.

Indien de sekswerker veelvuldig gebruik maakt van het recht om seksuele betrekkingen met een klant of het verrichten van bepaalde seksuele handelingen te weigeren, kan dit een indicatie zijn dat er iets schort aan de werkomstandigheden. Om die reden wordt voorzien in een procedure waarbij een beroep kan worden gedaan op de door de Koning aangewezen dienst.

Om de veiligheid van sekswerkers te vergroten, is ook bepaald dat zij het uitvoeren van een daad van expositie, zoals het vertonen van zichzelf in een raam, kunnen weigeren wanneer er een risico bestaat op een inbreuk op hun veiligheid of integriteit of die van hun familieleden.

2.5. Ontslagbescherming en bescherming tegen nadelige maatregelen

Er wordt eveneens voorzien in een bescherming tegen nadelige maatregelen ten aanzien van de sekswerker die gebruik maakt van zijn of haar rechten om bijvoorbeeld het werk te weigeren.

Dergelijke represailles kunnen met name bestaan uit ontslag, een systematische weigering van verlof, het toevoegen van taken die geen verband houden met het oorspronkelijke werk, de toepassing van een plotseling uitgebreid of onregelmatig werkrooster.

De beschermingsperiode loopt vanaf de dag waarop de werknemer gebruik heeft gemaakt van het weigeringsrecht en verstrijkt zes maanden later.

Een werkgever die overgaat tot ontslag of het nemen van een nadelige maatregel zonder reden of om een reden die verband houdt met de uitoefening van het weigeringsrecht, is verplicht een forfaitaire schadevergoeding gelijk aan 6 maanden brutoloon of gelijk aan de werkelijk geleden schade te betalen. Deze vergoeding naar aanleiding van een foutief ontslag kan worden gecumuleerd met de opzegvergoeding die eventueel verschuldigd is.

De bewijslast, dat de redenen van het ontslag vreemd zijn aan de uitoefening van het weigeringsrecht van de sekswerker, ligt bij de werkgever. De werkgever levert het bewijs dat zulke redenen voorhanden zijn. Op verzoek stelt de werkgever de werknemer schriftelijk in kennis van de redenen.

2.7. Ontslag door de sekswerker en verlies van de erkenning

Om de rechten en vrijheden van de sekswerker te waarborgen, wordt bepaald dat de sekswerker ontslag kan nemen zonder opzegtermijn noch -vergoeding. Voor de toepassing van de werkloosheidsreglementering wordt rekening gehouden met de specifieke aard van sekswerk.

Wanneer de werkgever zijn erkenning verliest, heeft de sekswerker recht op een compensatoire opzegvergoeding overeenkomstig de bepalingen van de Arbeidsovereenkomstenwet.

3. Verplichting tot aanstelling van een vertrouwenspersoon

De werkgever moet één of meerdere vertrouwenspersonen aanstellen. Stelt de werkgever 20 of meer werknemers tewerk, dan moet de vertrouwenspersoon behoren tot het personeel van de onderneming.

4. Voorafgaande erkenningsplicht voor werkgevers die sekswerkers tewerkstellen

Alleen werkgevers die een voorafgaande erkenning hebben gekregen, mogen sekswerkers tewerkstellen.

Om erkend te kunnen worden als werkgever in de zin van deze wet moeten de volgende voorwaarden cumulatief vervuld zijn:

• de werkgever moet een rechtspersoon zijn die de rechtsvorm heeft van hetzij een besloten vennootschap, eenpersoonsvennootschappen uitgezonderd, hetzij een coöperatieve vennootschap, hetzij een vzw. Natuurlijke personen kunnen in geen geval een dergelijke erkenning bekomen;
• de werkgever moet een maatschappelijke zetel of bedrijfszetel in België hebben;
• de bestuurder(s) moet(en) duidelijk worden geïdentificeerd aan de hand van naam, voornaam en rijksregisternummer. De werkgever moet elke wijziging van bestuurder(s) meedelen aan de door de Koning aangeduide administratie;
• de bestuurders mogen niet veroordeeld zijn als dader, mededader of medeplichtige voor voyeurisme, niet-consensuele verspreiding van seksueel getinte beelden en opnames, aanranding van de eerbaarheid en verkrachting, bederf van de jeugd en prostitutie, opzettelijk doden, opzettelijk toebrengen van lichamelijk letsel, foltering, onmenselijke behandeling en onterende behandeling, misdrijven tegen de seksuele integriteit, het seksuele zelfbeschikkingsrecht en de goede zeden, exploitatie van bedelarij, misbruik van prostitutie, mensenhandel, handel in menselijke organen en misbruik van andermans kwetsbare toestand door de verkoop, verhuur of terbeschikkingstelling van goederen met de bedoeling een abnormaal profijt te realiseren, aanslag op de persoonlijke vrijheid en op de onschendbaarheid van de woning, gepleegd door bijzondere personen, diefstal en afpersing en bedrog;
• de statuten van de vennootschap of van de vereniging moeten uitdrukkelijk vermelden dat alle rechten en vrijheden van de door haar tewerkgestelde sekswerkers zullen worden geëerbiedigd, in het bijzonder deze waarin door deze wet wordt voorzien en met name de volgende rechten en vrijheden:
• op geen enkel moment mag een sekswerker gedwongen worden om een prostitutiehandeling uit te voeren;
• een sekswerker mag iemand als seksuele partner weigeren;
• een sekswerker mag seksuele handelingen weigeren;
• op elk moment mag een sekswerker een seksuele activiteit onderbreken of stopzetten;
• een sekswerker mag zelf voorwaarden opleggen aan de seksuele activiteit of aan de seksuele handeling.

Teneinde te kunnen controleren of de bestuurders niet zijn veroordeeld, dienen zij aan de erkennende instantie een uittreksel uit het strafregister voor te leggen dat maximaal drie maanden oud is.

De werkgever moet zijn aanvraag om erkend te worden per aangetekend schrijven richten aan de FOD WASO. Als de FOD WASO oordeelt dat de werkgever voldoet aan de voorwaarden, zendt deze het dossier aan de minister van Justitie. Een goedgekeurde aanvraag zal via ministerieel besluit van de ministers van Werk en Justitie bekendgemaakt worden in het Belgisch Staatsblad.

Elk jaar in januari bezorgt de FOD WASO de lijst van erkende werkgevers aan PC 302.

Tijdens de erkenningsperiode moeten de volgende voorwaarden worden nageleefd:

• de werkgever mag de uitoefening van het werkgeversgezag en zijn verplichtingen ten aanzien van de personen die de sekswerkactiviteiten verrichten niet uitbesteden aan onderaannemers;
• noch de bestuurders, noch het leidinggevend en toezichthoudend personeel mag veroordeeld zijn als dader, mededader of medeplichtige, in België of in het buitenland;
• de werkgever moet de continue bereikbaarheid waarborgen van een referentiepersoon gedurende de hele prestatietijd;
• de modaliteiten om contact op te nemen met de referentieperso(o)n(en) worden schriftelijk vastgelegd en ter kennis gebracht van de sekswerker;
• de werkgever moet het geldende arbeids-, socialezekerheids-, vennootschaps-, handels- en fiscale recht, en de van kracht zijnde collectieve arbeidsovereenkomsten en de reglementering met betrekking tot de tewerkstelling van buitenlandse werknemers eerbiedigen;
• de werkgever moet ervoor zorgen dat elke kamer van de inrichting waar sekswerk verricht wordt uitgerust is met een alarmknop, alsook ervoor zorgen dat de sekswerker over een mobiele alarmknop beschikt, die hem onmiddellijk in verbinding stelt met de referentiepersoon, wanneer de sekswerker buiten de lokalen van de inrichting arbeidsprestaties verricht;
• de werkgever moet de toegang tot de lokalen waarborgen voor socio-medische organisaties die onafhankelijk van de werkgever werken en die gericht zijn op het welzijn van de werknemers, alsook voor de professionele verenigingen van sekswerkers, met inbegrip van de representatieve werknemersorganisaties.

De Koning heeft bijkomende voorwaarden vastgelegd op het vlak van veiligheid, gezondheid, welzijn en kwaliteit van de arbeid voor sekswerkers:

• De werkgever zorgt ervoor dat elke sekswerker kan beschikken over een kamer om het sekswerk te verrichten. De kamer is minstens 8m² wanneer 2 personen tegelijkertijd aanwezig zijn, en 9m² wanneer 3 personen tegelijkertijd aanwezig zijn, de sekswerker inbegrepen.
• De werkgever zorgt ervoor dat de volgende specifieke hygiënevoorschriften te allen tijde worden nageleefd, zonder kosten voor de sekswerkers:

1. er is voldoende schoon beddengoed en badlinnen ter beschikking van de sekswerkers. Onverminderd andere methoden die een gelijkwaardig niveau van hygiëne garanderen, worden het beddengoed en het linnen regelmatig gewassen;
2. de sekswerker beschikt over voldoende passende hulpmiddelen voor veilige seks, zoals condooms;
3. de sekswerker heeft toegang tot een douche met warm en koud water, in de kamer of in een nabijgelegen en daartoe specifiek bestemd lokaal;
4. de sekswerker beschikt over voldoende toiletartikelen, waaronder geschikte producten voor intieme hygiëne.

• De volgende informatie moet permanent worden uitgehangen in de inrichting van de werkgever, op een plaats die gemakkelijk toegankelijk en duidelijk zichtbaar is voor iedereen:

1. de nummers van de hulpdiensten, waaronder de politiediensten;
2. de contactgegevens van de werkgever en de herinnering dat deze te allen tijde verantwoordelijk is voor wat er zich in zijn inrichting voordoet;
3. de contactgegevens van de referentiepersoon;
4. de contactgegevens van de representatieve werknemersorganisaties;
5. de contactgegevens van de hulporganisaties voor sekswerkers, met inbegrip van de socio-medische organisaties en de professionele verenigingen;
6. de informatie over veilige seks en seksueel overdraagbare aandoeningen;
7. de rechten en vrijheden van de werknemer om te allen tijde werk te weigeren of voorwaarden op te leggen.

Verder moet de werkgever beschikken over:

1. een procedure die toelaat om na te gaan welke sekswerkers aanwezig zijn in de inrichting;
2. een procedure om de permanente beschikbaarheid van de referentiepersoon te verzekeren, evenals een procedure om te reageren op de alarmknop, die opgenomen zijn in het intern noodplan.

Tot slot moet de werkgever ervoor zorgen dat procedures, informatie en instructies met betrekking tot veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk door alle sekswerkers worden begrepen en daadwerkelijk kunnen worden toegepast.

5. Toezicht

Uiterlijk binnen een termijn van zes maanden te rekenen vanaf de aanvang van de erkenning voeren de sociaal inspecteurs van de Algemene Directie Toezicht Welzijn op het werk en van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten van de FOD WASO, alsook de sociaal inspecteurs van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, een inspectie uit op de plaats of de plaatsen waar een vestigingseenheid is gelegen waarvoor de aanvraag tot erkenning is ingediend.

Indien de erkende werkgever de voorwaarden niet naleeft, kan zijn erkenning worden ingetrokken, eventueel na hem de mogelijkheid te hebben gegeven zich in regel te stellen.

6. Wijziging van het Sociaal Strafwetboek

Voortaan kunnen werkgevers die niet voldoen aan de voorwaarden of die geen geldige erkenning hebben bekomen, zich schuldig maken aan het misdrijf pooierschap wanneer ze sekswerkers tewerkstellen. Dit misdrijf wordt bestraft met een gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar en met een geldboete van € 500 tot € 25.000.

Verder kunnen nog de volgende sancties worden opgelegd indien één of meerdere inbreuken op de bovenstaande wetgeving worden vastgesteld:

7. Slotbepalingen

De wet en bijhorende koninklijke besluiten traden in werking op 1 december 2024.

Bron: Wet van 3 mei 2024 houdende bepalingen betreffende sekswerk onder arbeidsovereenkomst, BS 6 juni 2024; Koninklijk besluit van 20 oktober 2024 tot vaststelling van de procedure aangaande de erkenning van werkgevers die sekswerkers tewerkstellen, BS 4 november 2024; Koninklijk besluit van 20 oktober 2024 tot vaststelling van de bijkomende erkenningsvoorwaarden in uitvoering van artikel 17, tweede lid van de wet van 3 mei 2024 houdende bepalingen betreffende sekswerk onder arbeidsovereenkomst, BS 12 november 2024.